Politiek met Sjoerd - De suikertaks. Een zoet idee?
We consumeren te veel suiker. Veel te veel. Het diabetesfonds stelt dat Nederlanders ongeveer 20 suikerklontjes per dag binnenkrijgen; 1,5 tot 2 keer meer dan het maximum dat de Wereldgezondheidsorganisatie adviseert. En dit komt met name door het drinken van suikerrijke frisdrank. In Groot-Brittannië en Mexico lijkt een sugar tax op frisdrank goed te werken, en daarom overweegt het Nederlandse ministerie van Volksgezondheid nu ook een belasting op suiker.
Maar Nederlandse burgers zijn verdeeld. Ruim een derde (37%) zegt een suikertaks te steunen, terwijl een even grote groep (38%) tegen is. Er zijn geen grote verschillen tussen mannen en vrouwen, of tussen leeftijdsgroepen. Wel zijn 55-plussers vaker tegen de suikertaks (43%) dan jongeren (32%). Verder valt op dat hogeropgeleiden enthousiaster zijn over een eventuele belasting op suikerrijke producten dan lageropgeleiden.
Als we kijken naar politieke voorkeur, gemeten aan de hand van het stemgedrag bij de laatste Tweede Kamerverkiezing, dan blijkt dat aanhangers van met name GroenLinks en D66 voorstander zijn van een suikertaks. PVV’ers zijn in meerderheid tegen.
Wij vroegen burgers niet alleen naar hun mening over invoering van een suikertaks, maar onderzochten ook de principiële houding van Nederlanders ten aanzien van overheidsingrijpen op dit gebied. De helft ziet alleen een taak voor de overheid weggelegd bij het geven van voorlichting en een kwart ziet, inderdaad, graag dat belastingen worden ingevoerd om de consumptie van mogelijk schadelijke producten te sturen. Iets minder dan twee op de tien Nederlanders (17%) willen dat de overheid zich niet bemoeit met de individuele consumptiekeuze van burgers. Hogeropgeleiden vinden vaker dan lageropgeleiden dat de overheid een actieve rol moet spelen en schadelijke producten dient te belasten.
Ook bij deze vraag hebben we uitsplitsingen gemaakt naar stemgedrag; en zien we, niet verrassend, een vergelijkbaar patroon als bij de vraag naar invoering van de suikertaks. PVV’ers zetten in op de individuele verantwoordelijkheid van burgers. Aanhangers van GroenLinks en D66 zijn, meer dan stemmers van andere partijen, voor een sturende overheid.
Aanvullend kwalitatief onderzoek
In kwalitatief onderzoek zijn we dieper ingegaan op de behoeften en wensen van consumenten ten aanzien van overheidsingrijpen in de consumptie van suiker. Voor burgers die de behoefte hebben om gezonder te leven is het minderen van de suikerinname inderdaad belangrijk. En als het gaat om overheidsingrijpen, ziet men twee taken voor de overheid.
Ten eerste kan de overheid een rol spelen in bewustwording, bijvoorbeeld door juiste informatie te verstrekken in de vorm van voorlichting of campagnes. Burgers vinden het steeds moeilijker om in te schatten wat gezond eten en drinken is, mede dankzij de toenemende aandacht in de media hierover. Ook heerst het idee dat aan veel ‘verantwoorde’ producten nodeloos suiker wordt toegevoegd om de smaak te manipuleren. Uit onze focusgroepen blijkt dat consumenten het gevoel hebben ‘de controle te verliezen’ over hun consumptiekeuzes, en men staat steeds argwanender tegenover de voedingsmiddelenindustrie.
Dat brengt ons bij de tweede manier waarop de overheid een rol kan spelen: handhaven van bestaande wetten en regels, en strenger zijn voor de voedingsmiddelenindustrie. En inderdaad: de invoering van een belasting op suiker wordt hierbij genoemd. Uiteindelijk, zo zegt men, kunnen we alleen tot een forse reductie van onze suikerinname komen als iedereen meewerkt: industrie, overheid, en de consument zelf.
Neem voor meer informatie over dit onderzoek contact op met Sjoerd van Heck ([email protected])
Onderzoekverantwoording
Het kwantitatieve deel betreft onlineonderzoek onder een representatieve steekproef van 1169 stemgerechtigde Nederlanders. Afwijkingen tussen de samenstelling van de steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werkzaamheid en stemgedrag bij de laatste landelijke verkiezingen (de Tweede Kamerverkiezingen 2017) worden door middel van een weging gecorrigeerd.
De gegevens zijn verzameld van vrijdag 20 april tot en met maandag 23 april 2018.
Alle verschillen tussen de subgroepen die besproken worden in de tekst (zoals “55-plussers zijn vaker tegen de suikertaks (43%) dan jongeren (32%)”) weerspiegelen statistisch significante verschillen getoetst op het gangbare 95% betrouwbaarheidsniveau.
Het kwalitatieve deel betreft 4 interviews van 60 minuten, en 2 focusgroepen van elk 120 minuten. Een mix van mannen en vrouwen van verschillende leeftijden en opleidingsniveaus zijn hiervoor geselecteerd. Er is niet specifiek geselecteerd op consumenten die bovengemiddeld bewust met voeding omgaan.
