Yaş Almaya Dair Tutumlar

Dünya yaşlanıyor. Doğum hızındaki kayda değer düşüşler, temel sağlık hizmetleri ve beslenme gibi alanlardaki gelişmelerle erken yaşlardaki ölüm oranlarının kontrol edilebilir düzeylere gerilemesi, yaşlı nüfusun artışındaki temel etkenler arasında yer alıyor. Birleşmiş Milletler’in öngörüsüne göre, 2030 yılı itibarıyla her altı kişiden biri 60 yaşında veya daha büyük olacak. Bu dramatik dönüşüm, sadece sağlık sistemlerini veya sosyal güvenlik yapısını değil, aynı zamanda çalışma hayatını ve tüketici davranışlarını köklü biçimde etkiliyor.

Ipsos’un 32 ülkede, yaklaşık 24 bin kişinin katılımıyla gerçekleştirdiği Global Advisor Araştırması, yaşlanmaya karşı tutumlara dair sorulara yanıt arıyor. 

Yaşlılık Ne Zaman Başlar?

Araştırmaya katılan ülkelerin ortalamasına göre, insanlar yaşlılık döneminin 66 yaşında başladığını düşünüyor. Ancak bu rakam ülkeden ülkeye değişkenlik gösteriyor. Örneğin, İtalya ve İspanya gibi bazı Avrupa ülkelerinde yaşlı sayılma yaşı 73’e kadar çıkarken, Endonezya’da bu sınır 59’a kadar düşüyor. Türkiye’de ise genel görüş yaşlılığın 65 yaşında başladığı yönünde. 2018 yılındaki araştırma ile kıyaslarsak yaşlılık algısı son yedi yılda neredeyse hiç değişmemiş.

2023 yılında Araştırmada Yenilikler Konferansı’na davet ettiğimiz  gazeteci ve 65+ Yaşlı Hakları Derneği Kurucusu ve Yönetim Kurulu Üyesi Ferhat Boratav, yaşlılık ile ilgili oturumumuzda çok önemli noktalara değindi. Son yıllara kadar Türkiye’de yaşlılar konusunun detaylı şekilde bilinen, gerektiği kadar konuşulan ve kabul gören bir konu olmadığını gördük. Ancak pandemi geniş bir kitlenin bu konuya odaklanmasına vesile oldu. Bir risk grubu olarak yaşlıların farkına vardık, yaşlılara karşı ayrımcı bir takım politikalar uygulandığı da o dönemde daha da gün yüzüne çıktı. Aslında yaşlı bireylerin karşısındaki ‘yaş’çı kişiler vardı. Yaşlıları, yaşçı davranarak ayrıştıran ve toplumsal hayatın dışında tutmaya çalışan bazı ayrımcı tutumları daha fazla konuşmaya başladık. 

Rakamlar da bizi bu konuda daha fazla düşünmeye itiyor. TÜİK, BM Nüfus Fonu verilerine göre 2023 itibarıyla Türkiye’de yaşlı nüfusun oranı yüzde 10’u aştı. Bu da Dünya Sağlık Örgütü’nün yaşlanmış nüfus olarak kabul ettiği sınır olarak biliniyor. Bir ülkede 65+ yaş üzerindeki kişi sayısı yüzde 10’u geçiyorsa o ülkenin nüfusu yaşlı kabul ediliyor. Ipsos araştırmasının sonuçlarına göre Türkiye'de bireyler, bu oranın yüzde 25 olduğunu düşünüyor. Gerçek oran ile algı arasında yaklaşık iki buçuk kat fark var. Diğer ülkelerde de durum benzer, araştırmaya katılanlar yaşlı nüfusun oranı ile ilgili gerçekte olduğundan daha yüksek tahminlerde bulunuyorlar.

Makalenin tamamını okumak için buraya tıklayınız.