De exitpolls vergeleken met de verkiezingsuitslag: hoe hebben we het gedaan?

Op 21 maart 2018 vonden er verkiezingen plaats voor de samenstelling van de gemeenteraden in 335 gemeenten in Nederland. Tegelijkertijd werd er gestemd voor het referendum over de nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Ipsos voerde, in opdracht van de NOS, exitpolls uit in 6 gemeenten (Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Enschede, Weert en Emmen) en een landelijke exitpoll voor de uitslag van het referendum. Op basis van de exitpolls gaven we, meteen na het sluiten van de stembussen, een indicatie van de uitslag en van de opkomst, en deze is door de NOS gerapporteerd in de televisie-uitzending op de verkiezingsavond.

De gemeentelijke exitpolls
Als we de resultaten van de exitpolls in de 6 gemeenten vergelijken met de daadwerkelijke verkiezingsuitslag, blijkt dat de exitpolls zeer accuraat zijn geweest. Vooraf hebben we gecommuniceerd dat de gemiddelde foutmarge 1 zetel betreft, maar dat afwijkingen van 2 zetels ook zouden kunnen voorkomen. In de praktijk bleek dat alle voorspellingen binnen de foutmarge van 1 zetel zijn gebleven. Als we kijken naar het percentage behaalde stemmen per partij zien we dat de afwijking tussen de exitpolls en de daadwerkelijke verkiezingsuitslag maximaal 2.4 procentpunt bedraagt, en in de meeste gevallen zelfs lager dan 1 procentpunt is.


De exitpoll voor het referendum
De officiële uitslag van het referendum voor de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten wordt op 29 maart bekend gemaakt, maar de voorlopige uitslag laat zien dat er een kleine meerderheid tegen de nieuwe wet heeft gestemd. 46.5% stemde ja, 49.5% stemde nee en 4% stemde blanco. De exitpoll registreerde 49% voor de ja-stem, 48% voor de nee-stem en 3% blanco. Rekening houdend met de 5% foutmarge hebben wij de uitslag van het referendum als “too close to call” betiteld. De afwijkingen met de uiteindelijke uitslag (2.5 procentpunt afwijking voor de ja-stem, 1.5 procentpunt voor de nee-stem en 1 procentpunt voor de blanco-stem) vallen binnen de foutmarge.

De tabellen hieronder laten een gedetailleerde vergelijking zien tussen de 7 exitpolls en de uiteindelijke verkiezingsuitslagen in de gemeenten en de uitslag van het referendum.

 

 

 

exit polls utrecht

exit polls utrecht

exit polls weert

exit polls emmen

exit polls enschede

Schrijver(s)

  • Sjoerd van Heck
    Sjoerd van Heck
    Onderzoeksadviseur - Ipsos I&O Publiek

Related news

  • Hoe nauwkeurig was de exitpoll?
    Politiek Nieuws

    Hoe nauwkeurig was de exitpoll? – Tweede Kamerverkiezing 2025

    Op 29 oktober 2025 was de Tweede Kamerverkiezing in Nederland. Ipsos I&O voerde – zoals Ipsos I&O dat al jaren doet – in opdracht van de NOS een landelijke exitpoll uit. De resultaten van deze exitpoll zijn door de NOS gepresenteerd op verkiezingsavond. De exitpoll kwam keurig overeen met de verkiezingsuitslag.
  • Hoe werkt een exitpoll? – Tweede Kamerverkiezing 2025

    Hoe werkt een exitpoll? – Tweede Kamerverkiezing 2025

    Ipsos voert bij vrijwel alle verkiezingen een exitpoll uit, zo ook bij de Tweede Kamerverkiezing van 29 oktober 2025. Maar hoe werkt een exitpoll eigenlijk? Op deze pagina leggen we dat uit.
  • Waarom wij peilen
    Peiling Nieuws

    Waarom wij peilen

    Zodra de verkiezingen naderen neemt de kritiek op peilingen toe. In dit opiniestuk betogen wij waarom wij peilen. Onze peilingen vervullen drie belangrijke functies: ze geven kiezers informatie voor strategische stemkeuzes, helpen media bepalen wie aandacht verdient, en bieden politieke partijen inzicht in kiezersvoorkeuren. Kritiek nemen we serieus, maar we blijven overtuigd van het democratische nut van betrouwbaar kiezersonderzoek. We presenteren geen voorspellingen, maar momentopnames die de belangrijke schakel vormen tussen politiek, media en burgers.