Nederlanders over monarchie in 2022: vertrouwen in koning verder gedaald

Ieder jaar voert Ipsos, in opdracht van de NOS, een opinieonderzoek uit waarin we de Nederlandse bevolking naar hun mening over de koning, het koningshuis en de monarchie vragen. Na twee Koningsdag-edities die grotendeels werden overschaduwd door de coronacrisis kon de verjaardag van de koning in 2022 weer in zijn oorsponkelijke vorm worden gevierd.

In het Koningsdagonderzoek 2022 staan we stil bij de vraag of percepties van het functioneren van koning Willem-Alexander en koningin Maxima zijn veranderd tijdens de coronaperiode. Daarnaast vragen we ons af of Nederlanders – door de afgelopen coronajaren – Koningsdag nu anders vieren dan voorheen. 

Prinses Amalia is afgelopen december achttien jaar geworden. Dit heeft geleid tot een toename in media-aandacht voor de kroonprinses en haar privéleven. Ook heeft het koningshuis een maand voor Koningsdag bekend gemaakt Oekraïense vluchtelingen op te vangen op kasteel Het Oude Loo. Bij deze zaken, en meer, staan we stil in deze editie van het Ipsos-NOS Koningsdagonderzoek. In dit rapport presenteren we de belangrijkste resultaten en kijken we naar de trend door de jaren heen.

Afname vertrouwen en tevredenheid

Het vertrouwen in Willem-Alexander neemt steeds verder af. In 2020 had 76% van de Nederlanders nog vertrouwen in de koning, inmiddels is dit afgenomen tot 47%. De laagste score in het vertrouwen in de koning tot nu toe. 

Vorig jaar zagen we – voor het eerst in jaren – een significante afname van het draagvlak voor de monarchie. Het onderzoek van dit jaar laat zien dat de steun voor de monarchie nu stabiel blijft ten opzichte van 2021. Nog steeds is een meerderheid voorstander van de huidige staatsvorm. Het vertrouwen in de Koning - en de tevredenheid met het functioneren van de koning – zijn dit jaar echter wel verder gedaald. Nederlanders zijn steeds kritischer over het staatshoofd, maar dat vertaalt zich niet in een verdere afname van de steun voor de monarchie.

Coronacrisis

Als redenen voor de daling in het vertrouwen worden de keuzes die Willem-Alexander de afgelopen jaren heeft gemaakt veelal genoemd. Veel mensen noemen dat de vorst een stuk minder betrokken, menselijk en meelevend overkomt. De jacht op zijn landgoed, de reis naar Griekenland terwijl de rest van Nederland thuis zat en het feestje voor zijn dochter Amalia worden als redenen genoemd. 

De koning zou tijdens de coronacrisis niet zichtbaar genoeg zijn geweest, vindt ruim een derde. Daarnaast voelden 4 op de 10 Nederlanders zich in die periode niet gesteund door de koning. Een bijna even grote groep vindt dat het koningspaar zich niet solidair heeft getoond met het Nederlandse volk.

Rapportcijfer

Naast de kritiek op het Koningshuis vindt een meerderheid toch dat de monarchie moet blijven. In 2021 ging deze steun sterk omlaag van 74% naar 58%, maar dit jaar is het percentage gelijk gebleven. Willem-Alexander kreeg dit jaar een 6.7 als rapportcijfer. Dit is nog steeds een ruime voldoende, maar wel lager dan de 7.1 van vorig jaar. 

De waardering voor koningin Máxima is met een 7,6 nagenoeg gelijk gebleven aan vorig jaar, maar is wel lager dan de 8,0 die ze in 2020 en de jaren daarvoor kreeg. Over haar rol naast het staatshoofd zijn bijna 7 op de 10 Nederlanders tevreden.