Exit Poll

Sztuka prognozowania wyników wyborów to efekt wielu lat doświadczeń i nieustannego doskonalenia warsztatu. Od ponad dekady zespół Ipsos realizuje badania exit poll dla największych stacji telewizyjnych. 

Precyzja exit poll to wynik współpracy sztabu ludzi i zaawansowanych technologii. Prawie 2000 ankieterów Ipsos pracuje w niemal 1000 komisjach, aby zebrać odpowiedzi od dziesiątek tysięcy Polek i Polaków wychodzących z lokali wyborczych. Ale surowe dane to nie wszystko. Ogromną rolę odgrywają analitycy, zgromadzona przez nich wiedza o zachowaniach wyborczych oraz autorskie modele statystyczne stosowane w firmie. Ten wspólny wysiłek sztabu ludzi to nieustanne ściganie się o każdy punkt procentowy, najwyższą jakość i trafność wyniku.

Efekty tych wysiłków są imponujące. W 2019 roku prognozy Ipsos były niemal trafione w punkt – wynik zwycięskiego PiS podano z dokładnością do 0,1 punktu procentowego! W 2023 roku w wyborach parlamentarnych średni błąd pomiaru wynosił 0,78 punktu procentowego w badaniu exit poll i 0,3 w late poll. W 2024 roku w bardzo zaciętej drugiej turze wyborów prezydenckich w Krakowie, udało się przewidzieć wynik wyborów z dokładnością do 0,06 punktu procentowego!

Wyniki ostatnich badań exit poll dostępne są między innymi na stronach:

Wybory samorządowe 2024 

Wybory parlamentarne 2023

Chcesz wiedzieć więcej? Zachęcamy do zapoznania się z naszym przewodnikiem po świecie badań exit poll.

Wybory do Parlamentu Europejskiego 2024 i badanie exit poll
 

W niedzielę 9 czerwca 2024 r. odbędą się wybory do Parlamentu Europejskiego. W tym czasie przeprowadzimy badanie exit poll przed 845 losowo wybranymi lokalami wyborczymi na terenie całej Polski.

Celem badania będzie podanie informacji o:

• procentowym poparciu dla ogólnopolskich komitetów wyborczych w skali całego kraju;
• podziale mandatów oraz frekwencji;
•  kandydatach, którzy zdobyli mandaty do Parlamentu Europejskiego.

Zakładamy, że dopuszczalny margines błędu to średnio +/- 2 punkty procentowe!

Exit poll – co to takiego?
 

Exit poll to badanie przeprowadzane w dniu wyborów bezpośrednio po wyjściu wyborców z lokali wyborczych. Jego głównym celem jest oszacowanie procentowego poparcia dla poszczególnych komitetów czy kandydatów startujących w wyborach. Dają one wgląd w preferencje wyborcze i pozwalają przewidzieć wyniki głosowania na wiele godzin przed oficjalnym podaniem rezultatów głosowania przez Państwową Komisję Wyborczą (PKW).

Dlaczego exit poll to coś więcej niż dane PKW?
 

Exit poll dostarcza nie tylko prognoz podziału głosów pomiędzy komitety wyborcze lub kandydatów, ale także wiele dodatkowych informacji o preferencjach wyborców.  Takich danych nie podaje Państwowa Komisja Wyborcza. Najważniejsze z nich to:

1. Charakterystyka demograficzna elektoratów – struktura poparcia dla partii według płci, wieku, wykształcenia, zawodu i miejsca zamieszkania.
2. Przepływy wyborcze – przepływy elektoratu między partiami na podstawie wyników głosowania w poprzednich wyborach.
3. Frekwencja w różnych grupach demograficznych.

Exit poll pozwala zrozumieć nie tylko kto wygrał, ale również, dlaczego wygrał. Badanie dostarcza cennych danych do analiz socjologicznych i politologicznych.

Czym się różni badanie exit poll od sondażu przedwyborczego?
 

Sondaże preferencji partyjnych realizowane są przed wyborami na reprezentatywnych próbach dorosłych Polek i Polaków. Takie osoby do ostatniej chwili mogą się wahać zarówno w odniesieniu do tego, czy pójdą na wybory, jak i na kogo oddadzą swój głos. 

Exit poll przeprowadzany jest bezpośrednio w dniu wyborów i biorą w nim udział tylko osoby, które zagłosowały. Decyzje więc zapadły i znika niepewność, z którą mamy do czynienia w zwykłych sondażach. 

Kto zleca badanie exit poll?
 

Dotychczas badanie exit poll zlecane było Ipsosowi przez trzy największe stacje telewizyjne w Polsce – TVN, TVP i Polsat. To nasi klienci otrzymują wyniki i jako pierwsi prezentują je na swoich antenach tuż po zamknięciu lokali wyborczych tj. w niedzielę po godzinie 21.00.

Ipsos, choć realizuje badanie, nie może swobodnie dysponować wynikami, czyli np. przekazywać innym osobom lub podmiotom. To nasi klienci decydują o tym, w jakim zakresie wyniki będą udostępniane. W przypadku wyborów samorządowych oni też podejmują decyzje, w których miastach prowadzone będą badania exit poll pokazujące wyniki wyborów na prezydentów tych miast.

Jak wybierane są lokale wyborcze biorące udział w badaniu?  
 

Lokale wyborcze, w których przeprowadzane jest badanie exit poll, są wybierane według specjalnej procedury losowania, która zapewnia reprezentatywność. Oto najważniejsze jej elementy:

1. Próba jest losowana ze spisu wszystkich obwodowych komisji wyborczych w Polsce udostępnianego przez Państwową Komisję Wyborczą. Wyjątek stanowią obwody zamknięte (szpitale, zakłady karne, domy opieki itp.), które są wyłączone z badania ze względów organizacyjnych. W losowaniu nie są też brane pod uwagę zagraniczne lokale wyborcze.
2. Losowanie lokali ma charakter warstwowo-proporcjonalny. Oznacza to, że próba jest dobierana tak, aby odzwierciedlała strukturę wszystkich lokali wyborczych pod względem dwóch kryteriów: województwa oraz wielkości miejscowości. Jeśli np. lokale wiejskie stanowią 40% wszystkich obwodów głosowania w Polsce, to także w próbie będzie ich około 40%.
3. Dodatkowo kontrolowana jest też liczebność próby w poszczególnych warstwach zdefiniowanych przez wielkość obwodu głosowania (mała, średnia, duża liczba uprawnionych do głosowania). Ma to zapewnić odpowiednią precyzję szacowania wyników w lokalach o różnej wielkości.
4. Konkretne lokale wyborcze, które trafią do próby, są losowane niezależnie w każdej z warstw, proporcjonalnie do ich udziału w ogólnej liście lokali. Tym samym prawdopodobieństwo znalezienia się w próbie każdego lokalu wyborczego jest jednakowe.

Zwykle wybierana jest próba około 800-900 lokali wyborczych z całej Polski. To na tyle duża liczba, aby zapewnić bardzo małe błędy statystyczne tj. rzędu 1-2 punktów procentowych na poziomie wyniku ogólnopolskiego w wyborach parlamentarnych.
Dzięki takiej procedurze próba lokali wyborczych jest w maksymalnym stopniu reprezentatywna dla wszystkich obwodów głosowania w Polsce. Co za tym idzie, wyniki exit poll uzyskane tylko w tych wybranych lokalach można z dużą ufnością uogólniać na cały elektorat. Jest to kluczowy warunek wiarygodności i trafności tego badania.

Jak pracują ankieterzy?
 

Przy każdym z wylosowanych lokali wyborczych pracuje para (a przed większymi komisjami
trójka) ankieterów. Proszą oni średnio co 10 wychodzącą osobę (w zależności od wielkości
komisji) o wypełnienie papierowej ankiety, którą respondenci sami uzupełniają i wrzucają do
urny Ipsosa.
 

Kto może wypełnić ankietę?
 

Udział w badaniu jest anonimowy i dobrowolny, ale ankietę może wypełnić tylko osoba, która
wychodzi z lokalu wyborczego po oddaniu głosu i która zostanie zaproszona do udziału w
badaniu przez ankieterów.

Zdarza się, że wyborcy, którzy widzą, że w ich lokalu wyborczym realizowany jest exit poll,
chcieliby wziąć udział w badaniu i sami zgłaszają się do ankieterów. Takie osoby, o ile nie
zostały zaproszone do wypełnienia ankiet zgodnie z procedurą, nie mogą wziąć udziału w
badaniu.

Jakie informacje są zbierane w ankiecie?
 

Ankieta zawiera pytanie o to, na kogo został oddany głos oraz kilka dodatkowych pytań o
płeć, wiek, wykształcenie, status zawodowy, czy informacje o głosowaniu w poprzednich
wyborach. To m.in. dzięki temu dane exit poll są tak wyjątkowe i dostarczają znacznie więcej
informacji niż wyniki wyborów przedstawiane przez PKW.

Dlaczego warto wziąć udział w badaniu, gdy jest się do niego wylosowanym?
 

Badanie exit poll dostarcza cennych informacji o preferencjach wyborczych Polek i Polaków. Są to unikatowe dane, które służą analizom socjologicznym i politologicznym.

Osoby zaproszone do badania exit poll, wypełniając ankietę, mają wpływ na to, by wyniki były jak najbardziej precyzyjne. Im więcej osób weźmie udział w badaniu, tym mniejszy będzie błąd prognozy wyniku wyborczego.

Jak wyniki exit poll spływają do centrali Ipsosa?

Proces przekazywania wyników z lokali wyborczych do centrum obliczeniowego Ipsos przebiega bardzo sprawnie dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii. Oto najważniejsze elementy tego systemu:

1. Ankieterzy pracujący w komisjach wyborczych wyposażeni są w smartfony z dedykowaną aplikacją do wprowadzania danych z wypełnionych ankiet. Ankieterzy regularnie wyciągają ankiety z urn oraz wprowadzają wyniki do aplikacji.
2. Każda ankieta, zaraz po jej elektronicznym zapisaniu, zostaje wysłana do centralnego systemu zbierania danych w Ipsos. Nie ma tu praktycznie żadnych opóźnień – raz wprowadzona ankieta jest natychmiast dostępna do analiz.
3. Do serwerów Ipsos nieustannie, w czasie rzeczywistym, spływają setki rekordów z danymi z różnych lokali wyborczych. Analitycy mają stały podgląd na rosnącą bazę danych i przyrost liczby ankiet.
4. Serwery Ipsos mają ogromną moc obliczeniową, dzięki czemu automatycznie agregują i analizują przychodzące dane. W każdej chwili można uzyskać wyliczenia poparcia dla komitetów na podstawie otrzymanych do danego momentu ankiet.
5. Równolegle z danymi o odpowiedziach respondentów, ankieterzy przesyłają także informacje o liczbie osób odmawiających udziału w badaniu. To bardzo ważne dane dla analityków, którzy korygują wyniki, uwzględniając strukturę osób odmawiających.
6. Proces zbierania i analizy danych jest nadzorowany przez kilkudziesięcioosobowy zespół Ipsos - programistów, analityków, statystyków. Reagują oni na bieżąco na wszelkie problemy techniczne czy braki danych.
    

Tak zorganizowany system przepływu informacji pozwala, podać pierwsze wiarygodne prognozy wyników wyborów chwilę po zakończeniu głosownia, czyli o 21:00.
 

Co to jest late poll?
 

Late poll to uaktualnione wyniki badania exit poll. Ankieterzy Ipsos nie kończą pracy z wybiciem 21.00. Czekają do momentu aż komisje wyborcze, przy których pracowali, podadzą oficjalne wyniki z danego lokalu. Są one wprowadzane do systemu i na ich podstawie obliczane są zaktualizowane szacunki poparcia dla komitetów i frekwencji. 

Late poll daje jeszcze bardziej precyzyjne prognozy niż wyniki exit poll. Dzieje się tak dlatego, że w przypadku exit poll wynik głosowania w lokalu wyborczym powstaje w oparciu o próbę tj. około 100-120 zaproszonych do badania wyborców, z czego część z takich osób może odmówić wypełnienia ankiety. Late poll bazuje na oficjalnych wynikach wylosowanych do badania obwodowych komisji wyborczych. Nie ma więc problemu związanego z odmowami i brani są pod uwagę wszyscy głosujący, a nie tylko ich próba. Z tych powodów zastępowanie wyników badania exit poll wynikami oficjalnymi late poll poprawia precyzję wyników.  

Wyniki late poll publikowane są zwykle w nocy wyborczej lub nad ranem dnia następnego i są bardzo zbliżone do ostatecznych wyników podawanych przez PKW na podstawie wszystkich protokołów z komisji obwodowych.

Błąd statystyczny – klucz do zrozumienia wyników badań
 

Wszystkie badania oparte na próbach, w tym badania exit poll, są obarczone tzw. błędem statystycznym. To kluczowe pojęcie, które pomaga zrozumieć, jak interpretować wyniki badania. Dzięki zrozumieniu tego pojęcia i uwzględnieniu go przy interpretacji wyników, możemy lepiej ocenić, jakie są rzeczywiste marginesy błędu naszych oszacowań i z jak dużą ufnością możemy przypisywać im status „prawdy”.

Błąd statystyczny wynika z faktu, że badanie nie obejmuje wszystkich osób z populacji, ale tylko ich losowo dobraną próbę, metodologicznie będącą reprezentacją całej tej populacji. W naszym przypadku, zamiast pytać wszystkich wyborców, na kogo zagłosowali, pytamy tylko tych specjalnie wybranych do badania.

Jednak nawet najlepiej dobrana próba nie jest idealnym odzwierciedleniem całej populacji. Zawsze jest pewne prawdopodobieństwo, że wyniki uzyskane na próbie różnią się od wyników, jakie uzyskalibyśmy, gdybyśmy przepytali wszystkich wyborców. Tę różnicę nazywamy błędem statystycznym.

Jak interpretować wyniki exit poll?
 

Wyniki badania exit poll należy interpretować z pewną ostrożnością, pamiętając o specyfice i ograniczeniach tej metody. Oto najważniejsze kwestie, o których warto pamiętać:

1. Wyniki exit poll są obarczone błędem statystycznym wynikającym z faktu, że opierają się na próbie, a nie na całej populacji głosujących. Choć próba jest duża i starannie dobrana, to oszacowania poparcia dla komitetów i frekwencji mogą się nieco różnić od faktycznych wyników. Biorąc pod uwagę wspomniany błąd statystyczny, a także niepewność wynikającą z szacowania odpowiedzi osób, które odmówiły udziału w badaniu, zakładamy, że dopuszczalny margines błędu to średnio +/- 2 punkty procentowe.
2. Interpretacja wyników exit poll dla komitetów z poparciem bliskim progu wyborczego wymaga dużej ostrożności. Jeśli badanie wskazuje na poparcie np. 5,1% przy progu 5%, błąd statystyczny rzędu 1-2 punktów procentowych nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, czy partia weszła do Sejmu. Różnica 0,1 punktu procentowego może decydować o mandatach, a exit poll nie jest w stanie wychwycić tak niewielkich rozbieżności. Dla komitetów balansujących na granicy progu, exit poll daje raczej wskazówkę, że każdy głos będzie na wagę złota, niż ostateczne rozstrzygnięcie. 
3. Przy bardzo wyrównanej walce wyborczej, wynik exit poll dostarcza nam bardziej informacji o remisowych nastrojach i bardzo zbliżonym poparciu komitetów lub kandydatów niż o jednoznacznym zwycięstwie którejś ze stron. Trudno wtedy mówić o ostatecznym rozstrzygnięciu przed policzeniem wszystkich głosów przez PKW. 

Podsumowując, wyniki badań exit poll dostarczają cennej wiedzy o przebiegu głosowania i bardzo przybliżonych wynikach wyborów, ale nigdy nie zastąpią policzenia wszystkich głosów. Ostateczne rezultaty wyborów zawsze weryfikuje PKW.

Dlaczego nie należy porównywać wyników exit poll z cząstkowymi wynikami Państwowej Komisji Wyborczej?

W oczekiwaniu na oficjalne wyniki PKW może pojawić się pokusa porównywania wyników exit poll lub late poll z cząstkowymi, spływającymi rezultatami głosowania. Należy do tego podchodzić z dużą ostrożnością.

Wyniki z pierwszych komisji, które szybko przekazują dane, mogą być bardzo niereprezentatywne. Zwykle są to mniejsze komisje w małych miejscowościach. Trzeba uzbroić się w cierpliwość i zaczekać na wyniki z naprawdę dużej liczby obwodów, obejmujących też duże miasta, aby porównywać cząstkowe wyniki PKW z exit pollem.

Wraz ze wzrostem odsetka policzonych głosów, rozbieżność między exit pollem a danymi PKW powinna maleć.
 

Jakie są najważniejsze wyzwania w realizacji exit poll?
 

Exit poll to złożone przedsięwzięcie logistyczne i analityczne. Nawet niekorzystne warunki pogodowe w dniu wyborów mogą wpływać na realizację badania. Intensywne opady, silny wiatr czy ekstremalne temperatury utrudniają pracę ankieterów i obniżają chęć współpracy respondentów.

Oto najważniejsze wyzwania realizacji badań exit poll:

1. Ograniczenie czasowe i presja na szybkie rezultaty - organizatorzy badania działają pod ogromną presją czasu. W ciągu zaledwie kilku godzin muszą przeprowadzić badanie na bardzo dużej próbie (czasem ponad 100 tys. osób), zebrać i wprowadzić do systemu wszystkie ankiety, wykryć i skorygować ewentualne błędy czy braki danych, przeprowadzić zaawansowane analizy statystyczne, a na koniec przedstawić wyniki szerokiej publiczności. Zapewnienie odpowiednich standardów metodologicznych i rzetelności wymaga zaangażowania bardzo dużych zasobów ludzkich i technologicznych.
2. Odmowy udziału w badaniu – część wyborców nie chce wypełniać ankiety po wyjściu z lokalu wyborczego. Jeśli odmów jest dużo, a mają one jakąś wspólną charakterystykę, np. częściej odmawiają zwolennicy konkretnej partii, to może to prowadzić do obciążenia wyników. Dlatego kluczowa jest dogłębna analiza struktury osób odmawiających i odpowiednia korekta wyników.
3. Wyborcy wstydzący się swoich preferencji – nie wszyscy ankietowani udzielają szczerych odpowiedzi. Nieliczni wskazują w ankiecie partię, na którą w rzeczywistości nie głosowali. To marginalne zjawisko dotyczy wyborców, dla których preferencje polityczne to temat tabu lub głosujących na ugrupowania postrzegane jako kontrowersyjne. 

Podsumowując, badanie exit poll to przedsięwzięcie o wysokim poziomie trudności. Pogodzenie dbałości o jakość z ekspresowym tempem pracy to trudna sztuka. Pomimo wdrożenia zaawansowanych procedur realizacyjnych, zawsze pozostaje margines niepewności związany z niedoskonałością technik badawczych. Rzetelne i starannie przeprowadzone badanie exit poll dostarcza jednak niezmiernie cennych informacji na temat zachowań wyborczych obywateli, poszerzając naszą wiedzę o mechanizmach demokracji.