Politiek met Sjoerd - Linksom of rechtsom: de economie na corona

De PvdA diende op 1 mei een initiatiefwetsvoorstel in om tot een hoger minimumuurloon te komen. Daarvan moeten bijvoorbeeld schoonmakers en magazijnmedewerkers profiteren. Die verdienen een hoger loon, “juist in deze tijd”, sprak PvdA-kamerlid Gijs van Dijk. 

De SP kwam met een vergelijkbaar pleidooi. Hogere lonen voor mensen in vitale beroepen. Want: “als deze beroepen zo cruciaal zijn, waarom betalen we hen dan zo weinig”, vroeg Lilian Marijnissen zich af. 

Niet alleen in Nederland zien linkse politici in de coronacrisis een herwaardering van de publieke zaak. In België hield de voorzitter van de sociaaldemocratische SP.A een 1 mei toespraak. Online, dat wel. Hij sprak van een ‘new social deal’: “deze crisis is het moment om op basis van solidariteit een nieuwe afspraak te maken”. 

Solidariteit, de publieke zaak en een sterke overheid. Het zijn linkse thema’s die het huidige maatschappelijk debat domineren. En de crisis rekt de grenzen van het politiek acceptabele op. In het Verenigd Koninkrijk nationaliseert een conservatieve regering de spoorwegen. En verschillende landen hebben maatregelen geïmplementeerd die de facto neerkomen op de invoering van een basisinkomen.

Geen wonder dus dat linkse politici menen dat de coronacrisis hen niet ongunstig gezind is. Zijn we op weg naar een linkse lente? Dat valt te bezien. Twee argumenten om dit beeld te nuanceren. 

Ten eerste is het maar de vraag of het huidige maatschappelijke discours een fundamentele heroriëntatie van het electoraat weerspiegelt. Al voor de crisis stonden thema’s als de salarissen in de publieke sector en verbetering van de gezondheidszorg hoog op het verlanglijstje van kiezers.

En de rol van de overheid als redder van de economie is niet zozeer het gevolg van veranderende kiezersvoorkeuren, maar lijkt eerder een pragmatische reactie op de uitdagingen die de crisis brengt. 

After the disease, the debt

Ten tweede: het maatschappelijk debat is vergankelijk. Nu, in de beginfase van de crisis, gaat het vooral over de gezondheidszorg, over solidariteit en over het redden van bedrijven. Maar straks gaat het over het prijskaartje van de crisispolitiek. “After the disease, the debt”, schrijft The Economist. En als de discussie straks verder kantelt naar terugdringing van de staatsschuld en voldoen aan de Europese begrotingsnormen, dan kan de VVD daarvan profiteren. 

Die partij wordt, veel meer dan andere partijen, door kiezers geschikt geacht om economisch beleid te maken. 'Issue ownership' noemen politicologen dat; een link tussen een bepaald thema en een partij die voortkomt enerzijds uit een track record dat opgebouwde competenties demonstreert en anderzijds ontstaat door een bijna natuurlijke associatie tussen partij en thema. 

Het grote voordeel van de VVD: niet alleen rechtse kiezers, maar ook gematigd linkse kiezers vertrouwen de partij de economie toe. Hoe anders is dat voor de PvdA, de SP of GL. Kiezers rechts van het centrum, ook gematigd rechtse kiezers, dichten deze partijen weinig competenties toe als het gaat om het uitstippelen van economisch beleid.  

Dit wordt relevanter naarmate de economische gevolgen van de coronacrisis een sterkere rol gaan spelen in het maatschappelijk debat. Als er al een linkse lente komt, dan kan deze wel eens van hele korte duur blijken. 

Meer informatie

Neem voor meer informatie contact op met Sjoerd van Heck ([email protected])

Alle blogs van Sjoerd over politiek en publieke opinie zijn op deze pagina verzameld. 

Onderzoeksverantwoording

De resultaten zijn gebaseerd op onlineonderzoek van Ipsos onder een representatieve steekproef van 1017 stemgerechtigde Nederlanders. Afwijkingen tussen de samenstelling van de steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werkzaamheid en stemgedrag bij de laatste landelijke verkiezingen (de Tweede Kamerverkiezingen van 2017) zijn door middel van een weging gecorrigeerd. De gegevens zijn verzameld van vrijdag 24 april tot en met zondag 26 april 2020.

Vraagstellingen

• Welke van onderstaande partijen vindt u het meest geschikt wanneer het gaat om beleid maken voor de economie? U kunt er maximaal drie selecteren.
• Wanneer u denkt aan uw eigen politieke opvattingen, waar zou u zichzelf dan plaatsen, links of rechts? (schaal 0-10; linkse kiezers 0-4, midden: 5, rechtse kiezers 6-10).