Politiek met Sjoerd

Sjoerd van Heck, Politicoloog en onderzoeker bij ons team Public Affairs, blogt regelmatig over de politiek, onze maatschappij en trends in de publieke opinie. Op deze pagina verzamelen we alle blogs, met de meest recente bovenaan. 

Laatste blogs:

2025

• 14 februari: Retour afzender?

  Waarom sommige kiezers standpunten afwijzen als ze niet bij de juiste partij vandaan komen. En wat dat betekent voor onze democratie.
   

  Deze tekst is ook gepubliceerd op Stuk Rood Vlees, blog over politicologie en actualiteit. 

2024

• 27 november: Anti-immigratiesentiment zet democratie onder druk

  Hoe staat het met het 'democratisch ethos' van de Nederlandse kiezer? Hoewel Nederlanders de democratie als staatsvorm steunen, zijn er ook redenen tot zorg. Een eenzijdige opvatting van het democratisch proces en de bereidheid om het parlement te omzeilen ten faveure van strenger immigratiebeleid zetten de democratie onder druk. 

  Geschreven samen met Maartje van de Koppel. Deze tekst is ook gepubliceerd als opiniebijdrage in de Volkskrant.

• 27 september: 'De kiezer' bestaat niet

  Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen hadden veel politici de mond vol van 'de kiezer'. 'De kiezer' zou vooral minder migratie willen. Maar 'de kiezer' bestaat helemaal niet.

• 31 juli: Het Bontenbal-effect en drie andere zaken om in de gaten te houden

  Zaken om tijdens het zomerreces - en daarna - in de gaten te houden: het Bontenbal-effect, afbrokkelende steun voor de PVV, de strijd om de centrumrechtse kiezer, en de veranderlijkheid van de politieke agenda.

• 27 juni: VVD, NSC en de populistische fuik

  VVD en NSC proberen afstand te bewaren tot het nieuwe kabinet door te doen alsof er eigenlijk vier verschillende kabinetten zijn. Maar gaan kiezers mee in die logica?

• 29 mei: Dick Schoof en het gevaar van technocratie

  Met de keuze voor oud-topambtenaar Dick Schoof als premier kiest het nieuwe kabinet voor een technocratische benadering. Een dergelijke opvatting van politiek is niet zonder risico's. 

• 2 mei: De afstand tussen Yeşilgöz en Timmermans

  De afstand tussen Yeşilgöz en Timmermans. Of: wat er gebeurt als politici alleen maar druk zijn met het winnen van verkiezingen.

• 28 maart: Zijn Europese verkiezingen nog steeds tweederangs verkiezingen?

  Europese verkiezingen worden traditioneel vaak gezien als 'second-order' verkiezingen. Hoewel Europeanen hun parlementsleden rechtstreeks kunnen kiezen worden EP-verkiezingen, zo is de theorie, grotendeels overheerst door nationale ('first order') politiek. Gaat dat in 2024 nog steeds op?

• 29 februari: Zijn kiezers echt zo onverschillig over buitenlandse politiek?

  Het is een opvallende paradox. Demissionair premier Rutte zet momenteel de laatste stappen op weg naar een nieuwe functie als NAVO-baas. Tegelijkertijd lijkt de aandacht voor buitenlandse politiek in Nederland verder weg dan ooit. Hoe kan dat?
   

• 31 januari: Bier, bitterballen en een richtingenstrijd: gaat de VVD het CDA achterna?

  Binnen de VVD laait een conflict op tussen de conservatieve en de progressieve vleugels van de partij. Het draait daarbij vooral om de vraag of de partij moet samenwerken met de PVV. Hoe nu verder voor de liberalen? 

• 2 januari: Jong of oud beter vertegenwoordigd in de politiek?

  Jongeren gaan minder vaak stemmen dan ouderen. Worden de belangen van jongeren daardoor ook minder goed vertegenwoordigd in de politiek? Geschreven door gastblogger Ella Houtkoop.

   

2023

• 20 december: Waarom Wilders won

  Van de vele verklaringen voor de verrassende uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen zijn er twee dominant geworden: de VVD zette de deur open naar de PVV, en migratie was voor veel kiezers het belangrijkste thema. In hoeverre onderschrijven de data deze twee verklaringen? 

  15 november: Wat als kiezers te weinig verschillen zien tussen partijen?

  Partijen lijken deze campagne vastbesloten om een andere toon aan te slaan. Verschillen worden klein gemaakt, overeenkomsten worden benadrukt. De focus moet liggen op samenwerken, en niet op ‘polariseren’. Zelfs de partijen op de flanken doen daaraan mee. Het gevolg is dat kiezers moeite hebben om inhoudelijke verschillen te ontdekken, en hun partijkeuze op andere aspecten baseren. Bijvoorbeeld op persoonlijke eigenschappen van lijsttrekkers. Daarmee is de zo vurig gewenste campagne ‘op de inhoud’ verder weg dan ooit. 

• 1 november: Timmermans en Omtzigt: de poppetjes en de inhoud

  Timmermans en Omtzigt zoeken elkaar op in de campagne. Maar beide lijsttrekkers worstelen nog met hun imago. Omtzigt wil het vooral over 'de inhoud' hebben, maar trekt op dit moment vooral kiezers die op 'de persoon' Omtzigt afkomen. Timmermans moet pogen aansprekender te zijn voor rechtse kiezers en kiezers in het midden.

  20 september: De impact van ‘Israël’ op de verkiezingscampagne

  Tot voor kort ging het in de eerste fase van de campagne vooral over bestaanszekerheid, inflatie, de woningmarkt en migratie. Geen onbelangrijke onderwerpen. Maar in het perspectief van de oorlog in Israël lijken het futiliteiten. Wat is de impact van de oorlog op de campagne?

• 29 september: Bestaanszekerheid, wat is dat eigenlijk?

  In razend tempo lijkt bestaanszekerheid het thema van de verkiezingscampagne te worden. Maar wat wordt precies bedoeld met deze parapluterm? Dat hangt ervan af aan wie je het vraagt. De opvattingen van kiezers over de invulling van het begrip bestaanszekerheid lopen nogal uiteen. 

• 6 september: Omtzigt en de strijd om de links-conservatieve kiezer

  Nieuw Sociaal Contract trekt vooral kiezers die economisch linkse opvattingen combineren met cultureel conservatieve houdingen. Maar ook BBB en de VVD hengelen opzichtig naar de gunst van de links-conservatieve kiezer, die voorheen nog relatief weinig opties had. Wat betekent dat voor de campagne? 

• 25 juli: De strijd om de agenda: welke thema’s gaan de campagne domineren? 

  PvdA/GroenLinks en de VVD staan goed gepositioneerd om te doen wat bij de Provinciale Statenverkiezingen niet lukte: de campagne in het teken laten staan van een strijd tussen links en rechts om de macht in Nederland. Op de thema’s die kiezers nu belangrijk vinden scoren beide partijen goed. Maar campagnes zijn onvoorspelbaar.  

• 28 juni: Het landbouwakkoord loopt vast in de polder, maar is dat erg? 

  Nadat grootste boerenorganisatie, LTO, van tafel is gelopen tijdens de onderhandelingen lijkt het landbouwakkoord – vooralsnog – gestrand te zijn in de polder. Maar hoe erg is dat? Het mislukken van het overleg dwingt tot nadenken over de houdbaarheid van het poldermodel in tijden van maatschappelijke en politieke versnippering.

• 31 mei: De vluchtelingencrisis: wir schaffen das (nicht)

  Nu Mark Rutte de vluchtelingencrisis naar zich toe heeft getrokken, verwachten ongeduldige kiezers snel een uitweg. De premier kijkt vooral naar Europese oplossingen. Dat vergt een lastige balanceer act. Want zijn kiezers verlangen niet alleen minder asielzoekers in Nederland, maar ook minder Europa.

• 26 april: BBB als bestuurderspartij

  De BoerBurgerBeweging zal in korte tijd de omschakeling moeten maken van een oppositiepartij naar een (potentiële0 bestuurderspartij. Maar is de partij daar wel klaar voor? En is de achterban bereid om compromissen te accepteren? Geschreven door gastblogger Sander Nieuwkerk.

• 28 maart: Welk signaal gaf de kiezer?

  Na de Provinciale Statenverkiezingen ging het veel over ‘het signaal van de kiezer’. Maar welk signaal dan? De verkiezingsuitslag is complex, en vertelt meer dan één verhaal. Bovendien bestaat ‘de kiezer’ niet.  

• 1 maart: De waterschappen: het democratisch tekort van Nederland
  De waterschappen worden steeds belangrijker. Maar onze data laten zien dat kennis over de waterschappen en interesse in de verkiezingen ontbreekt bij kiezers. Dat is ook niet zo gek, want van een politieke campagne waarin partijen verschillende ideeën over de waterschappen uitwisselen is geen sprake.

• 14 februari: Wat zijn nu echt de kansen van BBB en JA21 bij de Provinciale Statenverkiezingen? 

  Steun voor nieuwe partijen is zeer moeilijk in te schatten, zeker bij verkiezingen met een lage opkomst. Cruciaal voor de kansen van BBB en JA21 wordt de vraag uit welke electorale vijvers zij vissen: halen ze kiezers weg uit het centrumrechtse blok of uit het rechts-populistische blok? 

• 31 januari: Worden de Provinciale Statenverkiezingen een referendum over het kabinet? 

   Het vertrouwen in de landelijke politiek is al maanden laag (alhoewel weer iets herstellende), een kabinetsmeerderheid in de Eerste Kamer is ver weg en oppositiepartijen maken onderhandelingen met het kabinet tot centraal thema in de campagne. Het is daarom verleidelijk te denken dat de komende verkiezingen voor de Provinciale Statenverkiezingen een referendum over Rutte IV worden. Maar de data geven nog geen blijk van een dergelijke dynamiek.

2022

• 21 december: Het eerste jaar kabinet Rutte-IV: een terugblik op 2022
  Nu het einde van 2022 nadert, is het de hoogste tijd om de balans van het afgelopen politieke jaar op te maken. Onze ministersploeg hield veel ballen tegelijkertijd in de lucht. Maar hoe vonden de kiezers dat ze het deden? Een overzicht van een aantal van de hoofdrolspelers van het afgelopen jaar. Geschreven door gastblogger Maren Hekkema.

• 29 november: Blijft de VVD zo groot?

  Blijft de VVD zo groot? Of zet het electorale verval - zeven zetels verlies ten opzichte van het huidige zetelaantal in de Tweede Kamer - door? De kansen van de VVD beschreven aan de hand van drie aspecten: de politieke leider, de plaats van de partij in het politieke landschap, en de ideologie.

• 4 november: Peaks of attention: zo schommelde de aandacht van kiezers voor politieke thema's in 2022

  Peilingen van Ipsos schetsen een beeld van de thema’s die Nederlanders dit jaar graag hoog op de politieke agenda zetten. In deze bijdrage zoomen we in op hoe deze thema’s veranderen door de tijd en hoe gepolariseerd of juist eensgezind Nederlanders zijn in hun prioritering. Geschreven door gastblogger Ella Houtkoop.

• 25 oktober: Waarom winnen linkse partijen niet in tijden van inflatie?

  Terwijl stijgende prijzen en discussie over de mate van overheidsingrijpen in de economie de boventoon voeren in het maatschappelijke en politieke debat blijven de linkse partijen vrij vlak presteren in de peilingen. Hoe kan dat? 

• 27 september: Forza Hollandia

  Na afloop van de algemene beschouwingen ging het vooral over het incident tijdens de bijdrage van Thierry Baudet (FVD), toen het kabinet de zaal van de Tweede Kamer verliet. De ophef daarover is karakteristiek voor het huidige politieke krachtenveld. Het politieke midden is vooral druk met de vraag hoe zich te verhouden tot populistische uitdagers. Maar relevanter is hoe middenpartijen zich tot elkaar verhouden. 

• 1 september: Wie is de BBB-stemmer?

  Sinds de stikstofcrisis groeit de BoerBurgerBeweging (BBB) als kool. Waar komen deze potentiële kiezers vandaan? Wat trekt ze aan tot de partij? Is dat enkel de stikstofcrisis of speelt er meer? En bovenal, houdt dit succes aan tot aan de Provinciale Statenverkiezingen? Geschreven door gastblogger Sander Nieuwkerk.

• 26 juli: Waarom denken we nog steeds hetzelfde over klimaat?

  Het klimaat verandert; de publieke opinie niet. Ondanks dat we steeds vaker geconfronteerd worden met de gevolgen van klimaatverandering, zijn we niet meer belang gaan hechten aan klimaatbeleid. Laat staan dat we er radicaal anders over zijn gaan denken. Hoe kan dat? 

• 28 juni: Wie polariseert het stikstofdebat: kiezers of politici? 

  In een week waarin het toch al verhitte stikstofdebat een kookpunt bereikte vraag je je af: wie zorgt nu eigenlijk voor deze polarisatie: kiezers of politici? 

• 31 mei: Een gevaarlijke cocktail: toenemende versplintering en afnemend vertrouwen

  In een steeds verder versplinterend politiek landschap vechten partijen om de aandacht van media en kiezers. Grote woorden, ophef en boosheid zijn daarbij instrumenteel. Het versterkt de sfeer van wantrouwen die toch al zo dominant is in Den Haag. 

• 26 april: Het inflatiespook

  Inflatie is hard op weg om hèt politieke thema van dit moment te worden.

• 29 maart: Te veel, of juist te weinig, om te kiezen? 
  De gemeenteraadsverkiezingen van 2022 zijn 'gewonnen' door de lokale partijen, maar er zijn zeker lessen te trekken uit deze verkiezingen voor de landelijke partijen.

• 8 maart: De gemeenteraadsverkiezingen: een dicht-bij-mijn-bed-show?

  Laten kiezers zich bij de gemeenteraadsverkiezingen vooral leiden door overwegingen op het gebied van de landelijke politiek, of spelen lokale thema's een belangrijkere rol? Wij zochten het uit.

2021

• 21 juni: Door de bomen het bos zien

  Met 17 verschillende partijen rijst de vraag of kiezers eigenlijk nog wel programmatische verschillen kunnen ontwaren. Wij vroegen daarom aan Nederlandse kiezers om partijen te plaatsen op een links-rechts schaal. In de waarneming van kiezers is Forum voor Democratie opgeschoven naar rechts, terwijl de VVD iets is opgeschoven naar links. En de nieuwe partijen nemen nog geen uitgesproken links-rechts positie in. 

• 12 mei: Verdeeldheid over vaccinatiebewijs 

  In deze post staan we stil bij de politieke gevolgen van de coronacrisis. En we kijken naar de steun in Nederland, en daar buiten, voor de invoering van een vaccinatiebewijs. 

• 24 maart: De kiezersstromen: wisselvallig maar voorspelbaar

  De kiezersstromen bij de Tweede Kamerverkiezingen 2021: waar komen de kiezers vandaan – en naar welke partij zijn ze overgestapt? Deze tekst is geschreven samen met Eelco Harteveld en verscheen eerder op het blog StukRoodVlees. 

• 12 februari: Blijft links zo klein?

  Als de verkiezingen morgen zouden plaatsvinden, dan zouden de PvdA, GroenLinks en de SP bij elkaar opgeteld ongeveer de helft van het aantal zetels krijgen dat de VVD en het CDA zouden krijgen. De Nederlandse politiek wordt gedomineerd door centrumrechts. Waarom heeft links geen antwoord? Deze tekst verscheen eerder op het blog StukRoodVlees. 

• 28 januari: Geen Amerikaanse toestanden

  De komende Tweede Kamerverkiezingen vinden onder unieke omstandigheden plaats, maar zijn tegelijkertijd stevig ingebed in een context van institutioneel vertrouwen. Dat moet, voor eenieder die Amerikaanse toestanden vreest, een geruststelling zijn. Deze tekst verscheen eerder op het blog StukRoodVlees. 

2020

• 12 november: 10 jaar crisismanager Rutte

  Rutte wil door als premier. En waarom niet? Zijn partij, de VVD, staat momenteel een straatlengte voor op de concurrentie in onze peilingen. Waarom is Rutte, na 10 jaar in het centrum van de macht, nog steeds zo populair?

• 5 augustus: Hoe corona de politieke agenda verandert
  Immigratie, de woningmarkt en onderwijs verdwijnen uit het lijstje met topprioriteiten voor de Nederlandse kiezer. Economie en zorg worden belangrijker. Het thema klimaat houdt stand.
• 12 juni: De zorgen van Nederland
  Nederlandse zorgen om corona, werkloosheid en klimaatverandering in internationaal perspectief.
• 27 mei: Percepties van de coronacrisis (II)
  Steun voor versoepeling van de coronamaatregelen, burgers vinden dragen van mondkapje in het OV zinvol, zorgen om de economie blijven.
• 6 mei: Linksom of rechtsom: de economie na corona
  De VVD kan electoraal profiteren van een verschuiving van het maatschappelijk debat richting de economische gevolgen van de coronacrisis.
• 29 april: Percepties van de coronacrisis 
  Steun voor de coronamaatregelen van het kabinet, gevoel van bedreiging neemt langzaam af, zorgen om de economie blijven.
• 8 april: Covid-19 en de publieke opinie 
  De coronacrisis is als een snelkookpan waarin bestaande maatschappelijke discussies onder hoge druk samenkomen: het globaliseringsdebat, de vraag naar een overheid die zich actiever opstelt in het economisch leven, de waarde van privacy en het gevaar van populistische sentimenten. 
• 7 april: Wie vreest de corona crash?
  En: Fake news in crisistijd. Met gastblogger Pauline van der Wel
• 1 april: Nederland in lock-down: zorgen om de coronacrisis nemen toe
  En: hoe passen burgers hun gedrag aan? Met gastblogger Pauline van der Wel
• 27 maart: Lessen uit de crisis
  Waarom Nederland denkt dat social distancing niet werkt. Met gastblogger Pauline van der Wel
• 17 maart: De coronacrisis en 'President Rutte'
  Een 'rally around Rutte'?

2019

• 23 december: Bakfietsen en Rolluiken
  Een overzicht van kiezersprofielen van de partijen in 2019.
• 8 oktober: De bezorgde burger bestaat niet
   Dé bezorgde burger bestaat niet. Er zijn groepen bezorgde burgers, die verschillende partijen steunen en zich druk maken over verschillende problemen. Dat zou het uitgangspunt moeten zijn om tot oplossingen te komen en om zorgen weg te nemen. 
• 7 augustus: Zijn er te veel partijen in Nederland?
  Er wordt vaak gesproken over de versplintering van het politieke landschap. Wat nogal eens vergeten wordt, is hoe kiezers daar eigenlijk over denken. 
• 19 juli: Zijn Nederlanders links? 
  Wij vroegen Nederlandse kiezers om zichzelf te plaatsen op een denkbeeldige links-rechts schaal. Dit zijn de belangrijkste resultaten.
• 9 juli: Politieke partijen in Nederland: eenheidsworst of niet? 
  Zien Nederlandse kiezers wel verschillen tussen al die partijen?
• 16 april: Een politieke generatiekloof?
  Of het nu gaat om Europa, immigratie of klimaat; jongeren en ouderen denken zeer verschillend over belangrijke maatschappelijke kwesties.
• 23 januari: ‘De Europese verkiezingen vind ik niet zo relevant’, aldus Rutte
  De twijfelende houding van Rutte over de Europese verkiezingen doet geen recht aan de positie van de gemiddelde Nederlandse kiezer, noch aan die van VVD-aanhangers.

2018

• 2 oktober: Baudet, Wilders en de strijd op rechts
  Hoe verschillen PVV’ers van FvD-aanhangers?
• 15 augustus: Een verhitte discussie
  We maken een recordzomer mee, met watertekorten, droogte en ‘code oranje’. Het klimaat verandert. Maar niet iedereen is even bezorgd over de opwarming van de aarde.
• 20 juli: De inhoud én de poppetjes
  Over de bekendheid van - en de waardering voor politieke leiders en ministers.
• 7 juni: Het referendum: ja of nee?
  Het kabinet wil het raadgevend referendum afschaffen, maar ongeveer de helft van het electoraat zegt voorstander te zijn van het houden van referenda. Het enthousiasme is groter onder jongeren en laagopgeleiden.
• 7 mei: De suikertaks. Een zoet idee?
  Over de invoering van een suikertaks. Met gastblogger Pauline van der Wel

Meer lezen? Volg dan de Politieke Barometer op Twitter of het account van Sjoerd voor meer onderzoek van Ipsos over politiek en de publieke opinie.