Percepcja a rzeczywistość - wyniki międzynarodowego badania

Ostatnie badanie Ipsos Pułapki Percepcji (Perils of Perception) ujawnia, które z kluczowych faktów internauci[1] w 37 krajach postrzegają prawidłowo, a w przypadku których się mylą. Podczas piątej edycji  międzynarodowego sondażu Ipsos chciał pokazać, jak otoczenie, w którym żyjemy wpływa na nasze postrzeganie.

Przestępczość

• Mieszkańcy kilku krajów na świecie mają błędne przekonania na temat skali przestępstw z użyciem noża lub broni w swojej ojczyźnie. Na przykład, w Wielkiej Brytanii 71% respondentów uważa, że większość zabójstw dokonywanych jest z użyciem noża, choć w rzeczywistości dzieje się tak w 25% zabójstw. Podobną tendencję do wyolbrzymiania liczby zabójstw z użyciem noża widać w innych krajach, szczególnie europejskich, takich jak Dania, Niemcy, Włochy, Polska, czy Węgry, a także w krajach azjatyckich, np. w Japonii, Korei Południowej, Singapurze, czy Chinach.
• W innych państwach zauważamy skłonność do zawyżania liczby zgonów spowodowanych użyciem broni palnej, szczególnie w Afryce Południowej (gdzie to właśnie zabójstwa z użyciem noża powodują najwięcej przypadków śmiertelnych) oraz w Holandii i Szwecji. Co więcej, w niektórych krajach, w których skala określonych rodzajów zbrodni przyćmiewa pozostałe, dość sporo mieszkańców nie zdaje sobie z tego sprawy. Np. w Stanach Zjednoczonych, w których broń palna przyczynia się do niemalże 70% wszystkich zgonów związanych z przemocą, zaledwie 60 % osób ocenia to zjawisko prawidłowo.
• Mieszkańcy większości krajów uważają, że więzienia są o wiele bardziej przeludnione niż ma to miejsce w rzeczywistości. Średnio uważa się, że w więzieniach jest 30% więcej skazanych niż być powinno (130%), podczas gdy w rzeczywistości jest to jedynie 9% (109%). Niemniej jednak, mieszkańcy krajów, w których przepełnienie to jest najwyższe, zazwyczaj podają najwyższe szacowane wartości.

Przemoc na tle seksualnym

• W 13 krajach, dla których dostępne są dane, możemy zauważyć wyraźnie niedoszacowanie częstotliwości doświadczania molestowania przez kobiety. Średnio ludzie uważają, że 39% kobiet miało tego typu doświadczenia, podczas gdy w rzeczywistości było to aż 60%. Duńczycy, Holendrzy, Francuzi i Amerykanie najczęściej podają zaniżone szacunki dotyczące przemocy na tle seksualnym w swoich krajach.
• W każdym kraju mężczyźni zaniżają szacunki częściej niż kobiety. Średnio, uważają oni, że 36% kobiet w ich kraju doświadczało molestowania, podczas gdy wśród pań ten odsetek wynosi 44% (co nadal stanowi niedoszacowanie).

Zmiany klimatyczne

• 17 z ostatnich 18 lat było najcieplejsze w historii pomiarów. Ale w każdym kraju biorącym udział w badaniu okres globalnego wzrostu temperatury został niedoszacowany – zamiast 18 lat respondenci średnio podawali 9.
• Mieszkańcy większości krajów zawyżają udział źródeł odnawialnych w swoich ojczyznach, średnio podając 26%, podczas gdy w rzeczywistości jest to 19%. W Malezji, Arabii Saudyjskiej, Chinach i Singapurze przeszacowanie to jest największe, ale mieszkańcy niektórych państw, np. Szwecji czy Czarnogóry nie do końca zdają sobie sprawę z tego, jaki postęp dokonał się w ich ojczyznach pod względem użycia źródeł odnawialnych.

Seks

• W 19 krajach uczestniczących w badaniu zadano pytanie dotyczące tego, jak często osoby w wieku 18-29 lat uprawiają seks i większość uczestników sondażu odpowiedziała na nie niezgodnie z rzeczywistością. Średnio ludzie uważają, że młode kobiety uprawiają seks 20 razy w miesiącu, a mężczyźni nieco częściej, tzn. 22 razy. W rzeczywistości, wyniki sondażu pokazują, że kobiety i mężczyźni w wieku 18-29 lat uprawiają seks odpowiednio 5 i 6 razy miesięcznie.
• Mieszkańcy Meksyku, Indii, Brazylii, Włoch i Kolumbii szczególnie zawyżyli częstotliwość uprawiania seksu przez młode osoby, podczas gdy Szwedzi, Brytyjczycy i Turcy byli nieco bardziej realistyczni w swoich szacunkach.
• W całym badaniu możemy zauważyć stałą niewielką różnicę w szacunkach podawanych przez kobiety i mężczyzn. Z kolei młode osoby nieco rzadziej zawyżają ilość seksu uprawianego przez ich rówieśników w porównaniu do starszych respondentów (średnio osoby poniżej 30 roku życia mówiły o 20 razach w miesięcy, a osoby powyżej 30 roku życia średnio o 21).

Szczepionki

• Mieszkańcy wszystkich krajów biorących udział w badaniu niemal masowo zaniżają postrzegany zasięg szczepień dzieci w swoich ojczyznach, określając go średnio na poziomie 73%, podczas gdy według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jest to 94%. Najdalej od rzeczywistości w swoich estymacjach są Hindusi, Meksykanie i Chińczycy.

Gospodarka

• Każde państwo objęte badaniem istotnie zawyża odsetek osób bezrobotnych i poszukujących pracy w danym kraju. Średnie szacunki pięciokrotnie przekroczyły rzeczywiste dane (34%, podczas gdy prawdziwe liczby są bliższe 7%).
• Ludzie mają także tendencję do niedoszacowania wielkości gospodarki swojego kraju na tle innych państw. Większość umieściła PKB swojego kraju niżej niż wynika to z rzeczywistego rankingu. Dotyczy to szczególnie takich rynków wschodzących jak Argentyna, Afryka Południowa czy Rumunia.

Fakty dotyczące populacji

• Każdy kraj ma tendencję do znacznego przeszacowywania poziomu wzrostu populacji osób starszych. Średnio, ludzie uważają, że 54% populacji będzie miało powyżej 65 lat w 2050 roku, podczas gdy zgodnie z przewidywaniami będzie to mniej niż połowa tej liczby (25%).
• Większości obywateli badanych krajów zawyża postrzegany poziom imigracji, co było zauważalne także w poprzednich falach badania. Średnio mieszkańcy 37 krajów uważają, że imigranci stanowią 28% ich społeczeństwa, podczas gdy w rzeczywistości jest ich o połowę mniej (12%).
• Niemal każdy kraj biorący udział w badaniu istotnie przeszacował także wielkość populacji muzułmańskiej w swoim kraju. Średnie estymacje niemal dwukrotnie przekraczają rzeczywiste liczby (20% w porównaniu do 8%).

A jak na tle innych dokładni byli Polacy?

1. Sześciu na dziesięciu Polaków (59%) uważa, że najwięcej ofiar śmiertelnych jest wynikiem ataku nożowników, podczas gdy w rzeczywistości użycie ostrych narzędzi odpowiada za 35% zabójstw. Największy odsetek zabójstw (57%) dokonywanych jest bez użycia broni ostrej czy palnej. 
    
2. Ludzie znacznie przeceniają skalę przepełnienia więzień w Polsce. Średnio uważa się, że liczba więźniów przekracza o 28% pojemność więzień, podczas gdy rzeczywiste ich wypełnienie wynosi 91%.
    
3. Polacy nie doceniają skali molestowania seksualnego kobiet. Średnio uważamy, że co piąta Polka (21%) doświadczyła molestowania seksualnego po 15 roku życia, a w rzeczywistości jest to udziałem co trzeciej z nich (32%).
    
4. Polacy dosyć trafnie szacują poziom wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Średnio oceniają go na 15%, podczas gdy udział OZE w ogólnym bilansie energetycznym jest niewiele niższy – wynosi 12%.
    
5. Polacy, podobnie jak przedstawiciele większości krajów, nie doceniają poziomu zmian temperatury w ciągu ostatnich dwóch dekad. Uważają, że 8 spośród ostatnich 18 lat było najgorętszych na całym świecie, podczas gdy w rzeczywistości było ich aż 17.
    
6. Polacy wyraźnie nie doceniają skali szczepień przeciwko ostrym chorobom zakaźnym, takim jak błonica, tężec, koklusz, polio czy odra. Przypuszczają, że tylko trzy czwarte niemowląt (76%) zostało zaszczepionych, chociaż poziom szczepień jest znacznie wyższy i wynosi 98%.
    
7. Poziom bezrobocia w Polsce jest znacznie przeszacowywany. Ludzie uważają, że co czwarta osoba w wieku produkcyjnym pozostaje bezrobotna (24%), a tymczasem faktyczny odsetek jest wielokrotnie niższy (5%).
    
8. Jeśli chodzi o ocenę naszej pozycji ekonomicznej na świecie, to wyraźnie jej nie doceniamy.  Przeciętnie przypuszczamy, że Polska zajmuje 62 miejsce pod względem wypracowywanego PKB, a w rzeczywistości jesteśmy 23 gospodarką świata.
    
9. Polacy szacują, że ponad połowa ludności (55%) w Polsce będzie miała ponad 65 lat w 2050 roku, co znacznie odbiega od liczby prognozowanej przez Bank Światowy, wynoszącej 32%.
    
10. Ludzie znacznie przeceniają odsetek imigrantów w Polsce średnio typując, iż wynosi on 16%, natomiast faktyczna liczba jest ośmiokrotnie mniejsza (2%).
     
11. Podobnie wygląda szacowanie odsetka muzułmanów w Polsce. Średnio uważa się, że stanowią oni 5% populacji Polski, a w rzeczywistości ich udział wynosi poniżej 1%.

W sumie w porównaniu do innych krajów Polacy okazali się bardziej precyzyjni niż wiele innych nacji – zajmują 7 pozycję pod względem „wskaźnika błędnych przekonań” – prześcigając 29 krajów objętych badaniem.

W tym roku Tajlandia otrzymuje niechlubną nagrodę w kategorii najmniej trafnej percepcji, a tuż za nią uplasował się Meksyk i Turcja.

Mieszkańcy Hong Kongu wykazują się największą precyzją, na kolejnych miejscach na podium znaleźli się Nowozelandczycy i jak zwykle dokładni Szwedzi.

Indeks błędnego postrzegania

Prezentowane dane zostały zebrane w ramach sondażu Pułapki Percepcji, 2018 Ipsos. W dniach 28 września 16 października przeprowadzono 28 115 wywiadów. Sondaż jest prowadzony w 37 krajach na całym świecie w ramach internetowego panelu Ipsos Online Panel. „Rzeczywiste” dane w każdym pytaniu pochodzą z kilku zweryfikowanych źródeł. Wykorzystano tu najbardziej aktualne dostępne dane, które w większości przypadków pochodzą z ostatnich 2 lat. Liczby dotyczące molestowania pochodzą w dużym stopniu z badania dla Agencji Praw Podstawowych z 2012 roku, a niektóre dane krajowe dla populacji muzułmańskiej pochodzą sprzed 2015 roku. Dane są ważone, aby odzwierciedlać strukturę danej populacji.