Overzicht Gemeenteraadsverkiezingen 2022
De opkomst tijdens de gemeenteraadsverkiezingen 2022
Ongeveer de helft van de kiesgerechtigden ging naar het stembureau; de andere helft bleef thuis. Lokaal en tussen bevolkingsgroepen bestaan echter grote verschillen, Zo bleven opvallend meer vrouwen thuis dan mannen. Waar met 57 procent een ruime meerderheid van de mannen ging stemmen, bleven vrouwen in meerderheid thuis: onder vrouwen was de opkomst 44 procent. Sjoerd van Heck, (Ipsos), zegt in Trouw dat er altijd al een verschil bestaat in opkomst tussen mannen en vrouwen. Bij de landelijke verkiezingen in maart 2021 ging 82 procent van de mannen en 76 procent van de vrouwen naar de stembus, een gat van van 6 procentpunten. Tijdens de vorige gemeenteraadsverkiezingen bedroeg het verschil in opkomst 9 procentpunt. Het aantal mannen dat stemde, daalde ook veel minder hard dan het aantal vrouwen. In 2018 stemde 60 procent van de mannen, 3 procentpunt meer dan nu. Het aandeel opgekomen vrouwelijke stemmers was vier jaar geleden nog 51 procent, 7 procentpunt meer dan dit jaar.
Ook opleidingsniveau speelde een grote rol bij de opkomst; lageropgeleiden gingen minder vaak naar de stembus dan middel- en hoogopgeleiden.
Van de leeftijdsgroepen was de opkomst bij 70-plussers het hoogst en bij 18- tot 24-jarigen het laagst. Toch gaat een hogere leeftijd niet zonder meer gepaard met een hogere opkomst: zo maakten 25- tot 34-jarigen vaker gebruik van hun stemrecht dan mensen van eind 30 en in de 40.
Lees het artikel hier: https://nos.nl/collectie/13894/artikel/2421544-historisch-lage-opkomst-waarom-gingen-zo-weinig-mensen-naar-de-stembus
Lees het artikel in Trouw hier: https://www.trouw.nl/binnenland/meer-mannen-dan-vrouwen-stemden-bij-gemeenteraadsverkiezingen~b06a2dca/
Redenen voor de lage opkomst
De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen schommelde de laatste edities tussen de 50 en 60 procent. Van de ondervraagde 18-plussers die de stembusgang dit jaar oversloegen, deed ongeveer een derde dat omdat ze niet wisten welke partij ze moesten kiezen. Dat is twee maal zoveel als vier jaar geleden, toen slechts 15 procent niet wist voor welke partij ze moesten gaan.
Vertrouwen?
Van de ondervraagde stemmers zegt een kwart van de mensen niet te hebben gestemd omdat ze geen vertrouwen hebben in de gemeentelijke politiek. Toch lijkt er niet per se sprake van een vertrouwenscrisis, aangezien het vertrouwen in de politiek al jaren fluctueert. Bovendien: wantrouwen tegen de macht kun je ook zien als onderdeel van kritisch democratisch burgerschap. „Vorig jaar was het vertrouwen in de politiek óók laag, maar was de opkomst bij Tweede Kamerverkiezingen 80 procent”, zegt politicoloog Josje Den Ridder in NRC. „Als je weinig vertrouwen in de politiek hebt, ga je niet stemmen óf je stemt op een protestpartij.”
Oekraïne
,,De oorlog in Oekraïne heeft de gemeenteraadsverkiezingen mogelijk overschaduwd. Er was over het algemeen weinig aandacht voor de verkiezingen vanuit de landelijke politiek vanwege de geopolitieke crisis. Hierdoor zijn er aanwijzingen dat de verkiezingen als het ware zijn gedepolitiseerd.” Aldus Sjoerd van Heck in Algemeen Dagblad. Ook politicoloog Josje De Ridder noemt in NRC de situatie in Oekraïne als mogelijke reden: “Belangrijk voor de opkomst is zichtbaarheid van partijen en van landelijke kopstukken. In de media ging het vooral over de oorlog, de campagnes versoberden.”
Vooral de kiezers die tijdens de Tweede Kamerverkiezingen op Forum voor Democratie of de PVV stemmen zijn tijdens de gemeenteraadsverkiezingen thuisgebleven, blijkt uit ons onderzoek. ,,Hun partij deed niet mee in de gemeente waar ze mochten stemmen. Het zijn vooral de lager opgeleide kiezers die dit keer niet zijn gaan stemmen”, zegt Van Heck. Ipsos vroeg kiesgerechtigden ook hoe ze de rol van hun gemeente zien als het gaat om de oorlog in Oekraïne. Zo'n 42 procent vindt dat hun gemeente moet proberen zo veel mogelijk Oekraïense vluchtelingen op te vangen. Ouderen en hbo- en wo-geschoolden zijn daar relatief vaker voorstander van dan jongeren en mensen met een andere opleiding. Verder vindt meer dan de helft van de ondervraagden dat de eigen gemeente geen banden mag hebben met Russische bedrijven. Eveneens meer dan de helft wil dat de gemeente geen energiecontract met het Russische gasbedrijf Gazprom heeft.
Lees het artikel in AD hier: https://www.ad.nl/delft/vooral-de-niet-stemmer-heeft-de-verkiezingsuitslag-in-delft-bepaald-het-zet-de-democratie-onder-druk~a8bc6e0c/
Lees het artikel van NOS hier: https://nos.nl/collectie/13894/artikel/2421504-ipsos-onderzoek-wonen-voor-meer-kiezers-doorslaggevend
Lees het artikel in NRC hier: https://www.nrc.nl/nieuws/2022/03/19/meer-partijen-dan-ooit-maar-steeds-minder-te-kiezen-a4102936?t=1647863476
Van landelijk naar lokaal
Lokale partijen slaagden er deze verkiezingen in om hun toch al dominante positie in de gemeenteraden te verstevigen. Ruim een derde van de raadszetels in Nederland wordt straks bezet door politici van partijen die niet op landelijk of provinciaal niveau actief zijn. Meer dan een derde van de kiezers die voor een lokale partij zijn gegaan, stemde bij de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar op het VVD of D66, blijkt uit het Ipsos-onderzoek. Die twee regeringspartijen zijn van alle landelijke partijen weliswaar nog de grootste, maar ze haalden allebei flink minder stemmen binnen dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Lees het artikel: https://nos.nl/collectie/13894/artikel/2421612-stemmers-thuisblijvers-en-winst-lokale-partijen-zo-stemde-nederland
Welke onderwerpen speelden er tijdens de gemeenteraadsverkiezingen?
Wonen, veiligheid en de kwaliteit van de woonomgeving: voor veel kiezers speelden deze thema's vandaag de meest doorslaggevende rol in het stemhokje. Vooral de aandacht voor wonen is de afgelopen vier jaar flink toegenomen.
Kiezers konden uit een lijst drie thema's kiezen die voor hen het meest doorslaggevend waren voor hun partijkeuze. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 werd de woningmarkt genoemd door een kwart van de kiezers. Dit jaar was dat ruim een derde (36 procent). Alleen bij 70-plussers en kiezers op het platteland was dat wat minder. Ook VVD-kiezers noemden wonen minder vaak als doorslaggevend thema. Voor SP- en PvdA-kiezers speelde het onderwerp juist een grotere rol dan gemiddeld. Veel kiezers zijn ontevreden over de woningmarkt; zo vindt slechts een kwart van de ondervraagden dat de eigen gemeente genoeg betaalbare woningen voor starters bouwt. Ook ouderen zijn niet te spreken over het aantal starterswoningen. Liefst 72 procent van de ondervraagden vindt dat gemeenten een woonplicht moeten invoeren, om te voorkomen dat woningen worden gekocht door beleggers die er niet zelf gaan wonen. Overigens zijn er ook regionale verschillen zichtbaar: zo zei in het noorden van Nederland ruim een kwart van de ondervraagden dat armoedebestrijding doorslaggevend was. In de overige regio's was dat tussen de 14 en 18 procent. Opvallend is ook dat lokale thema's een minder grote rol lijken te hebben gespeeld dan vier jaar geleden. Zo'n 48 procent van de ondervraagden zegt dat lokale onderwerpen het belangrijkst waren voor hun partijkeuze. Vier jaar geleden gold dat nog voor 60 procent. Aan landelijke thema's werd juist iets meer waarde gehecht, hoewel ruim een derde ook vindt dat deze verkiezingscampagne te veel werd beheerst door landelijke politici.
Lees het artikel hier: https://nos.nl/collectie/13894/artikel/2421504-ipsos-onderzoek-wonen-voor-meer-kiezers-doorslaggevend
